معناى" اقراء" در" سَنُقْرِئُكَ فَلا تَنْسى‏" و مفاد استثناء" إِلَّا ما شاءَ اللَّهُ ..." - ترجمه تفسیر المیزان جلد 20

همان اولين روز تولدش راه پستان مادر را مى‏شناسد، و جوجه كبوتر مى‏داند كه بايد منقار در دهان مادر و پدرش كند، و هر حيوان نرى به سوى ماده‏اش هدايت و هر ذى نفعى به سوى نفع خود هدايت شده است، و بر همين قياس هر موجودى به سوى كمال وجوديش هدايت شده.

و خداى تعالى در اين معانى فرموده:" وَ إِنْ مِنْ شَيْ‏ءٍ إِلَّا عِنْدَنا خَزائِنُهُ وَ ما نُنَزِّلُهُ إِلَّا بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ" «1» و نيز فرموده:" ثُمَّ السَّبِيلَ يَسَّرَهُ" «2»، و نيز فرموده:" لِكُلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّيها" «3».

" وَ الَّذِي أَخْرَجَ الْمَرْعى‏" كلمه" مرعى" به معناى چرايى است كه علف‏خواران آن را مى‏چرند، و كسى كه آن را از زمين خارج مى‏كند و مى‏روياند همان خداى سبحان است.

" فَجَعَلَهُ غُثاءً أَحْوى‏" كلمه" غثاء" به معناى گياه خار و خاشاكى است كه سيل به كنار بيابان مى‏ريزد، و منظور از آن در اينجا- به طورى كه گفته‏اند «4»- گياه خشكيده است. و كلمه" احوى" به معناى سياه شده است.

و منظور از بيرون كردن مرعى براى آذوقه حيوان و سپس خاشاك سياه كردنش، ارائه نمونه‏اى از تدبير ربوبى و دلائل ربوبيت خدا است، هم چنان كه خلقت و تسويه و تقدير و هدايت نمونه ديگرى از آن است.

" سَنُقْرِئُكَ فَلا تَنْسى‏ إِلَّا ما شاءَ اللَّهُ إِنَّهُ يَعْلَمُ الْجَهْرَ وَ ما يَخْفى‏" راغب در مفردات گفته كلمه" قرائت" به معناى ضميمه كردن حروف براى به وجود آوردن كلمه، و رديف كردن كلمات براى به وجود آوردن جمله است در حال خواندن، پس اين ماده در هر ضميمه كردنى استعمال نمى‏شود، مثلا وقتى مى‏خواهى بفهمانى من مردم محل را گردهم جمع كردم، نمى‏توانى بگويى:" قرات القوم"، و باز به همين دليل به يك حرف كه از دهان در آيد قرائت گفته نمى‏شود «5».

معناى" اقراء" در" سَنُقْرِئُكَ فَلا تَنْسى‏" و مفاد استثناء" إِلَّا ما شاءَ اللَّهُ ..."

و در مجمع البيان گفته كلمه" اقراء" كه فعل" نقرئك" مشتق از آن است به معناى‏

(1) و هيچ چيز نيست مگر آنكه خزينه‏هايش نزد ما است، و ما نازلش نمى‏كنيم مگر به اندازه‏اى معلوم. سوره حجر، آيه 21.

(2) سپس راه را برايش آسان و فراهم كرد، سوره عبس، آيه 20.

(3) براى هر يك هدفى است كه بدان سو روان است. سوره بقره، آيه 148.

(4) روح المعانى، ج 30، ص 104.

(5) مفردات راغب، ماده" قرأ".