تسميه قيامت به" الطامة الكبرى" - ترجمه تفسیر المیزان جلد 20

- به كسره راء و سكون عين- يعنى گياه نيز اطلاق مى‏شود، همانطور كه به معناى مصدر ميمى و اسم زمان و مكان مى‏آيد، و مراد از بيرون كردن آب زمين از زمين، شكافتن چشمه‏ها و جارى ساختن نهرها است، و مراد از اخراج مرعاى زمين، روياندن نبات بر روى زمين است، نباتاتى كه حيوانات و انسانها از آنها تغذيه مى‏كنند. پس، از ظاهر اين آيه بر مى‏آيد كه مراد از مرعى مطلق گياهانى باشد كه حيوان و انسان از آن تغذيه مى‏كند، هم چنان كه آيه" مَتاعاً لَكُمْ وَ لِأَنْعامِكُمْ" هم بدان اشعار دارد، نه تنها گياهانى كه مختص حيوان است، هر چند كه كلمه مرعى بيشتر در آن خصوص استعمال مى‏شود.

" وَ الْجِبالَ أَرْساها"- يعنى كوه‏ها را بر زمين استوار كرد تا زمين نوسان و اضطراب نكند، و بتواند آبها و معدنها را در جوف خود ذخيره كند، هم چنان كه ساير آيات قرآنى از اين جريان خبر داده.

" مَتاعاً لَكُمْ وَ لِأَنْعامِكُمْ"- يعنى آنچه از آسمان و زمين كه گفته شد خلق كرديم و امر آن را تدبير نموديم تا متاعى باشد براى شما و چارپايان شما، چارپايانى كه خداوند براى شما مسخر كرد، تا در زندگيتان از آنها بهره‏مند شويد، پس اين خلقت و تدبير كه بهره‏مندى شما در آن است بر شما واجب مى‏سازد، در پى معرفت پروردگارتان باشيد و از مقام او بترسيد و نعمتش را شكر گزاريد چون در اين ميان روزى هست كه در آن بدانچه كرده‏ايد جزاء داده مى‏شويد، خير باشد خير و شر باشد شر، هم چنان كه اين خلقت و تدبير از خلقت شما شديدتر است، پس شما ديگر نبايد از خلقت بار دوم خود استبعاد و تعجب كنيد و آن را بر خدا دشوار بپنداريد.

تسميه قيامت به" الطامة الكبرى"

" فَإِذا جاءَتِ الطَّامَّةُ الْكُبْرى‏" در مجمع البيان مى‏گويد كلمه" طامة" به معناى عاليه و غالبه است، وقتى گفته مى‏شود: اين اطم از آن است، معنايش اين است كه از آن عالى‏تر است" و طم الطائر الشجرة"، به اين معنا است كه طائر به بالاى درخت پرواز كرد، و هر داهيه و بلايى را كه انسانها از دفع آن عاجز باشند طامه مى‏گويند «1». و بنا به گفته وى طامه كبرى همان قيامت است، چون قيامت داهيه‏اى است كه از هر داهيه ديگرى عالى‏تر است، و بر هر داهيه‏اى غالب است، اين است معناى كبرى بودن طامه قيامت، و چون نفرموده قيامت از هر داهيه‏اى بزرگتر است، بطور مطلق فرموده داهيه بزرگتر، معلوم مى‏شود هيچ داهيه و واقعه‏اى بزرگتر از آن نيست.

(1) مجمع البيان، ج 10، ص 433.