ترجمه تفسیر المیزان جلد 20

" وَ يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْجِبالِ فَقُلْ يَنْسِفُها رَبِّي نَسْفاً" «1».

" وَ إِذَا الرُّسُلُ أُقِّتَتْ"- يعنى و روزى كه زمان حضور انبيا براى شهادت عليه امت‏ها معين مى‏شود، و يا آن زمانى كه منتظر رسيدنش هستيم تا رسولان عليه امت‏ها شهادت دهند فرا مى‏رسد. و كلمه" اقتت" فعل ماضى مجهول از باب تفعيل از مصدر تاقيت است، كه به معناى توقيت و تعيين وقت است، و در باره شهادت انبيا در جاى ديگر فرموده:" فَلَنَسْئَلَنَّ الَّذِينَ أُرْسِلَ إِلَيْهِمْ وَ لَنَسْئَلَنَّ الْمُرْسَلِينَ" «2»، و نيز فرموده:" يَوْمَ يَجْمَعُ اللَّهُ الرُّسُلَ فَيَقُولُ ما ذا أُجِبْتُمْ" «3».

" لِأَيِّ يَوْمٍ أُجِّلَتْ ... لِلْمُكَذِّبِينَ" كلمه" أجل" به معناى مدتى است كه براى چيزى معين شده باشد و" تاجيل" به معناى اجل قرار دادن براى چيزى است، كه البته در لازمه آن كه همان تاخير باشد نيز استعمال مى‏شود، مثلا وقتى مى‏گويند:" قرض مؤجل" معنايش قرض مدت‏دار است، به خلاف" قرض حال" كه به معناى قرض فورى است، و اين معنا با آيه مناسب‏تر است تا معناى لغوى كلمه. و ضمير در" اجلت" به امور مذكور يعنى طمس نجوم، شكافتن آسمان، ريشه كن شدن كوه‏ها، و تعيين وقت شهادت رسولان بر مى‏گردد. و معناى آيه اين است كه:

اين امور براى چه روزى تاخير داده شده، و خلاصه چه روزى صورت مى‏گيرد.

اين احتمال هم داده شده كه: كلمه" اجلت" به معناى مدت قرار دادن براى چيزى باشد، و ضمير مقدر در آن به رسل و يا به آنچه كه كلام بدان اشعار دارد، و مربوط به اخبارى است كه رسولان از احوال آخرت داده‏اند برگردد، و معنا چنين باشد: چند سال و يا چند قرن به رسولان مهلت داده‏اند تا بعد از آن مهلت براى شهادت حاضر شوند، و يا چند قرن معين كرده‏اند تا بعد از آن آنچه انبيا خبر داده‏اند واقع شود، و صحنه هول انگيز قيامت و تعذيب كفار و تنعيم مؤمنين محقق گردد. و ليكن اين احتمال خالى از خفا و ابهام نيست.

اين آيه شريفه و آيه بعدش يعنى مجموع" لِأَيِّ يَوْمٍ أُجِّلَتْ لِيَوْمِ الْفَصْلِ" به صورت سؤال‏

(1) از تو از كوه‏ها مى‏پرسند، بگو پروردگارم به نحوى ناگفتنى آنها را از بين مى‏برد. سوره طه، آيه 105.

(2) به طور قطع از مردمى كه رسولان به سويشان گسيل شدند، و از خود رسولان سؤال خواهيم كرد. سوره اعراف، آيه 6.

(3) روزى كه خدا رسولان را جمع مى‏كند، و از ايشان مى‏پرسد امت‏ها چه جوابى به شما دادند.

سوره مائده، آيه 109.