ترجمه تفسیر المیزان جلد 20

قهرا مراد از مدبرات، مطلق ملائكه خواهد بود.

و از آنجايى كه در آغاز آيه" فَالْمُدَبِّراتِ أَمْراً" فاء تفريع در آمده مى‏رساند كه مضمون اين آيه نتيجه آيه" فَالسَّابِقاتِ سَبْقاً" است، و از آنجا كه آيه" فَالسَّابِقاتِ ..." هم با" فاء" تفريع آغاز شده، مى‏رساند كه مضمون آن نتيجه‏اى است از آيه" وَ السَّابِحاتِ سَبْحاً"، لذا نتيجه گرفته مى‏شود كه تدبير، فرع بر سبق، و سبق فرع بر سبح است، و اين به ما مى‏فهماند كه سنخيتى در معانى منظور نظر آيات سه‏گانه است، پس مدلول اين سه آيه اين است كه ملائكه تدبير أمر مى‏كنند، اما بعد از آنكه بسوى آن سبقت جسته باشند، و به سوى آن سبقت مى‏جويند، اما بعد از آنكه هنگام نزول به سوى آن سرعت گرفته باشند. پس نتيجه مى‏گيريم مراد از سابحات و سابقات و مدبرات، همان ملائكه هستند به اعتبار نزولشان بسوى تدبيرى كه بدان مامور شده‏اند.

پس آيات سه‏گانه همان معنايى را مى‏رساند كه آيه زير در مقام افاده آن مى‏فرمايد:

" لَهُ مُعَقِّباتٌ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ يَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ" «1» كه توضيح معنايش در سوره رعد گذشت، پس ملائكه با همه اشياء سر و كار دارند، با اينكه همه اشياء در احاطه اسباب است، و اسباب در وجود و عدم و بقاء و زوال اشياء و در اختلاف احوال آنها با يكديگر نزاع دارند، پس آنچه خداى تعالى در باره آن موجود حكم كرده، و آن قضايى را كه خداوند در باره آن موجود مقرر داشته، همان قضايى است كه فرشته مامور به تدبير آن موجود، بسوى آن مى‏شتابد، و به مسئوليتى كه به عهده‏اش واگذار شده مى‏پردازد، و در پرداختن به آن از ديگران سبقت مى‏گيرد و سببى را كه مطابق قضاى الهى است تمام نموده، در نتيجه آنچه را خدا اراده كرده واقع مى‏شود، (دقت فرماييد).

و اما وقتى منظور از آيات سه‏گانه اشاره به سرعت گرفتن ملائكه باشد در نازل شدن براى انجام آنچه بدان مامور شده‏اند، و سبقت گرفتن به آن، و تدبير امر آن، بناچار بايد دو آيه ديگر يعنى" وَ النَّازِعاتِ غَرْقاً وَ النَّاشِطاتِ نَشْطاً" را هم حمل كنيم بر انتزاع و خروجشان از موقف و مرتبه خطاب به موقف و مرتبه انجام ماموريت، پس نزع ملائكه بطور غرق، عبارت است از اينكه شروع به نزول به طرف هدف كنند، آن هم نزول به شدت و جديت، و نشط ملائكه عبارت است از خروجشان از موقفى كه دارند به طرف آن هدف، هم چنان كه سبح‏

(1) براى انسان نگهبانان از جلو و از پشت سر است، كه او را مى‏پايند، و از امر خدا حفظ مى‏كنند. سوره رعد، آيه 11.