جوان از نظر عقل و احساسات نسخه متنی

مشكل بزرگى كه در زمينه ارضاى تمايلات بر سر راه فرزندان بشر، به خصوص نسل جوان ، وجود دارد و همواره سعادت آنها را تهديد مى كند، تضادى است كه بين خواهش هاى درونى انسان است .

تمايلات گوناگونى كه در نهاد آدمى وجود دارد با هم ناسازگار و ضد يكديگرند، راضى كردن بى حساب و نامحدود هر يك از آن تمايلات ، مستلزم سركوب كردن تمايل ديگرى است ، و بدون ترديد، اين عمل اثر نامطلوبى در سعادت و خوشبختى بشر دارد.

(قال على عليه السلام : لقد علق بنياط هذا الانسان بضعة هى اعجب مافيه و ذلك القلب و له مواد من الحكمة و اضداد من خلافها فان سنح له الرجاء اذله الطمع و ان هاج به الطمع و ان هاج به الطمع اهلكه الحرص و ان ملكه الياءس قتله الاسف و ان عرض له الغضب اشتد به الغيظ و ان اسعده الرضا نسى التحفظ و ان غاله الخوف شغله الحذر و ان اتسع له الاءمن استلبته العزة و ان اصابته مصيبة فضحه الجزع و ان افاد مالا اطغاه الغنى و ان عضته الفاقة شغله البلا و ان جهده الجوع قعدت به الضعف و ان افرط به الشبع كظته البطنة فكل تقصير به مضر و كل افراط له مفسد.(371) )

افراط و تفريط زيان آور

على عليه السلام درباره قلب آدمى ، كه خلقتى بس عجيب و شگفت آور دارد، فرموده است :

در اين كانون تمايلات عاطفى ، مجموعه اى از خواهش هاى حكيمانه و تمايلاتى ضد آنها گرد آمده است . اگر اميدوار شود، تمناى طمع خوارش مى سازد. اگر ميل به آز و طمع در ضميرش ‍ جنبش كند، خواهش حرص تباهش مى نمايد. اگر نااميد گردد، اندوه و غم او را مى كشد.

اگر حالت غضب بر وى دست دهد، به شدت خشمگين مى گردد. اگر خشنود شود، خوددارى هاى لازم را فراموش مى كند. اگر دچار خوف و هراس شود، در جست و جوى راه نجات ، حيرت زده و مبهوت مى گردد. اگر در امنيت و گشايش قرار گيرد، غفلت و نادانى آن را از كفش ‍ مى ربايد. اگر به مصيبتى دچار شود، بى تابى رسوايش مى كند.

اگر مالى به دست آورد، توانگرى به طغيانش وامى دارد. اگر فقر و تهى دستى آزارش ‍ دهد، گرفتار بلا مى شود. اگر گرسنگى بر او فشار آورد، ناتوانى زمين گيرش ‍ مى كند. اگر در خوردن زياده روى كند، فشار شكم ناراحتش مى سازد. پس ‍ هر كوتاهى و كندروى در تمايلات ، براى بشر زيان آور است ، و هر افراط و تندروى نيز مايه فساد و تباهى است.