جوان از نظر عقل و احساسات نسخه متنی

ارنست جانس ، ضمن مطالعه استادانه روان شناسى شطرنج ، خاطرنشان مى كند:

مسلم است كه انگيزه بازيكنان شطرنج تنها جنبه مبارزه طلبى بازى شطرنج كه خاص همه بازى هاى مبارزه اى است ، نمى باشد بلكه انگيزه اى زشت تر و ناپسندتر دارد كه همان جنبه پدركشى اين بازى است .

زيرا هدف اين بازى ، اسير كردن و مات كردن است . جان هس از اين كه در دوران اقامت در زندان شطرنج بازى كرده بود، احساس ندامت مى كرد، زيرا معتقد بود كه بدين طريق عواطف نامطلوب خويش را بروز داده است .(1175)

يكى ديگر از زيان هاى مشترك شراب و قمار كه مى تواند آدمى را به راه گناه و ناپاكى سوق دهد و بى پروا به جرايم و جنايات وادارش سازد، دريدن پرده شرم و آزرم است .

بعضى از افراد، كه پابند اخلاق و ايمان نيستند و به مقررات قانونى اعتنا ندارند، تنها به سبب حياى از مردم به پاره اى از گناهان دست نمى زنند و از ترس نفرت عمومى ، قسمتى از خواهش هاى غير مشروع خويش را سركوب مى كنند. در واقع شرم و حياى اجتماعى براى اين گروه ضامن اجراى قوانين اخلاقى و اجتماعى است .

نقش حيا در اجراى قوانين

(قال الصادق عليه السلام : فان من الناس من لولا الحياء لم يرع حق و الديه و لم يصل ذارحم و لم يود امانه و لم يعف عن فاحشة .) (1176)

امام صادق عليه السلام به مفضل فرموده است :

بعضى از مردم اند كه اگر حيا نمى بود، حق پدر و مادر و همچنين حق ارحام و بستگان خود را مراعات نمى نمودند. اگر حيا و ترس از ملامت مردم نمى بود، هيچ امانتى را بر نمى گرداندند و از هيچ فحشا و بى غفتى چشم پوشى نمى كردند.

بدبختانه مشروب و قمار دو عامل خطرناكى هستند كه مى توانند پرده حيا را پاره كنند و احساس شرم را از صفحه خاطر بزدايند و افراد را چنان در گناه جسور و بى باك سازند كه از هيچ كس و در هيچ شرايطى اظهار انفعال نكنند و بى پروا به هر ناپاكى و جنايتى دست بزنند.

(قال على بن الحسين عليه السلام : و الذنوب التى تهتك العصم شرب الخمر و اللعب بالقمار.) (1177)

حضرت سجاد عليه السلام فرموده است :

شرابخورى و قمار بازى از گناهانى است كه پرده ها را پاره مى كند و شرم و حيا را از ميان بر مى دارد.