جوان از نظر عقل و احساسات نسخه متنی

به عبارت ديگر، نبات و حيوان مقهور و مسخر دست طبيعت اند و قادر نيستند از مرز محدود زندگى قدمى فراتر بگذارند. اما در مورد انسان قضيه برعكس است . خداوند، طبيعت را مسخر و مقهور بشر ساخته است و او را بر آب و خاك ، نبات و حيوان و تمام موجودات روى زمين حاكم و فرمانروا قرار داده و از وى خواسته است كه عقل و فكر خود را به كار اندازد و با سعى و عمل ، از تمام ذخاير طبيعى بهره بردارى كند. كره زمين را آباد سازد و موجبات بهزيستى خود را از هر جهت فراهم آورد.

(الم تر ان الله سخر لكم ما فى الارض . ) (1043)

اى بشر آيا نديدى كه خداوند تمام آن چه را كه در كره زمين است مسخر و مقهور تو ساخته است ؟

(هو انشاكم من الارض و استعمر كم فيها )

خداوند شمارا از زمين آفريده است و آن را مستعمره شمار قرار داده و خواسته كه با سعى و عمل ، معمور و آبادش سازيد.

شيخ ط.سى در تفسير تبيان مى گويد:

(و استعمركم فيااى جعلكم قادرين على عمارة الارض و مكنكم من عمارتها.)

خداوند در بشر قدرت آباد كردن زمين را قرار داده و او را براى معمور ساختن آن توانا كرده است .

آبادى زمين به دست بشر

در اين موضوع كه خداوند حكيم كره زمين محتويات آن را مسخر بشر ساخته و قدرت بهره بردارى از تمام منابع و مواليد آن را به وى عطا فرموده ، و نكته شايان توجه و دقت است .

اول آن كه مقصود از مسخر بودن زمين در دست بشر به عبارت معنى نيست كه آدمى آزاد مطلق و حاكم بى قيد و شرط كره زمين است و مى تواند به تمام خواسته هاى خود جامعه عمل بپوشاند، گرچه برخلاف قوانين و نظامات آفرينش باشد.

بلكه مقصود اين است كه بشر با به كار انداختن عقل و هوش ‍ خود مى تواند به سنن و مقررات خلقت پى ببرد و از رموز كتاب آفرينش آگاه گردد و با سعى و عمل ، خود را با علل و معاليل جهان طبيعت منطبق سازد و شرايطى به وجود آورد كه از منابع زمين به نفع زندگى خويش بهره كند و موجبات آبادى جهان را فراهم نمايد.