جوان از نظر عقل و احساسات نسخه متنی

آن چه كه پس از اين كار مى ماند، طبيعت است ، طبيعتى كه تحمل آن به مراتب مشكل تر و پرزحمت تر است . بديهى است كه طبيعت ، فشار به غرايز را از ما طلب نمى كند، بلكه آن ها را كاملا آزاد مى گذارد ولى در عوض روش خود، روش خاص خود را براى محدود ساختن ما به كار مى برد. طبيعت بشر را با سختى ، با ستمگرى و با خشونت توسط خود او نابود مى كند و اين عمل گاهى به مناسبت ارضاى غرايز انجام مى پذيرد. پس به علت اين مخاطرات ، ما به يكديگر نزديك شده و تمدن را ايجاد كرده ايم .

برگشت به زندگى ابتدايى

بشر براى فرار از خطرها و رنج هاى بى شمار طبيعت ، متدرجا يك اجتماع مدنى را ايجاد كرده است ، ولى از اين اجتماع ناراضى است . زيرا رنج مى كشد.

خود را حقيرتر و ناراحت تر مى يابد و گاهى از خود مى پرسد آيا بهتر نيست تمدن را به كنارى بگذارد و به وضع نخستين باز گردد؟

در اين جا مى بيند قدرت بازگشت ندارد و تازه در صورت امكان ، خيلى متحمل ، بلكه مسلم است كه مجددا به فرار از طبيعت بى رحم و سرسخت مشتاق بشود و تشكيل يك اجتماع مدنى را مانند آن چه كه طى هزاران سال كرده است ، آرزو نمايد.(849)

مخالفين حكومت هاى دينى يا بشرى

طرفداران آزادى كامل ، نه تنها با اساس تمدن و مقررات آن ، كه سركوب كننده قسمتى از غرايز و تمايلات طبيعى است ، مخالفت دارند بلكه با هر قسم حكومت دينى يا بشرى ، كه مجرى قوانين تمدن است نيز مخالف اند و آن را مزاحم خوشبختى و سعادت انسان ها مى دانند.

اينان عقيده دارند اگر قوانين تمدن به كلى ملغى شود و حكومت ها از ميان بروند، طبيعت فضيلت خواه بشر، با راهنمايى عقل ، جايگزين آن مى شود و نظم و انضباط را بر قرار خواهد كرد، ولى به نظر دانشمندان واقع بين ، اين عقيده جز تو همى بيش نيست ، زيرا در صورت الغاى قوانين اجتماعى ، غرايز نيرومند و سركش ، قدرت را در دست مى گيرند و مجالى براى عقل و فضيلت باقى نمى گذارند. به همين جهت ، بعضى از طرفداران اين فكر پس ‍ از دقت و تعمق بيشتر، عقيده دادند و ضرورت تمدن و مقررات آن را تاييد كردند.