جوان از نظر عقل و احساسات نسخه متنی

(و عنه عليه السلام : ينبغى لمن عرف الزمان ان لا ياءمن الصروف و الغير.(674) )

و نيز فرموده است : كسى كه عارف به مقتضيات زمان است و از دگرگونى هاى پى گيرش آگاهى دارد، شايسته است هرگز خويشتن را از تحولات و تغييرات اجتناب ناپذيرش در امان نداند.

تربيت بر وفق محيط

آداب و رسوم اجتماعى هر زمان به منزله برنامه عمل و خط مشى زندگى مردم آن زمان است . هر فردى با به كار بستن آن برنامه مى تواند به شايستگى با مردم بياميزد و خويشتن را با مقتضيات زمان خود منطبق سازد.

پدران و مادران دانا موظف اند در تربيت فرزندان متوجه مقتضيات زمان باشند، آنان را با شرايط محيط تربيت كنند و به صفات متناسب زمان ، كه شرط حسن سازگارى با اجتماع است ، مجهزشان نمايند.

تفاوت زمان پدران و مادران

(قال على عليه السلام : لا تقسروا اولادكم على آدابكم فانهم مخلوقون لزمان غير زمانكم .(675) )

على عليه السلام فرموده است : آداب و رسوم زمان خودتان را با زور و فشار به فرزندان خويش تحميل نكنيد، زيرا آنان براى زمانى غير از زمان شما آفريده شده اند.

براى آنكه سخن على عليه السلام مورد سوء تفسير و تعبير افراد مغرض يا نادان قرار نگيرد و باعث گمراهى افراد ساده دل و بى اطلاع نشود، لازم است اين نكته خاطرنشان گردد كه سفارش تربيتى على عليه السلام ، همان طور كه در متن حديث آمده است ، تنها ناظر به آداب ، يعنى رسوم معمولى اجتماعى است ، وگر نه سنن ثابت انسانى و مقررات قطعى اسلامى كه پايه و اساس خوشبختى بشر است ، تغييرناپذيرند و همواره بايد ثابت و پايدار بماند.