82 رعد، آيه 35.83 دهر، آيه 13 ـ 14.84 زخرف ، آيه 71.85 محمد، آيه 15.86 مطففين ، آيه 25.87 فجر، آيه 47 ـ 48.88 با استفاده از الميزان ، مترجم ، ج 7، ص 126.89 اعراف ، آيه 130.90 اعراف ، آيه 133.91 با استفاده از الميزان ، مترجم ، ج 7، ص 126 ـ 128.92 اعراف ، آيه 134 ـ 135.93 با استفاده از الميزان ، مترجم ، ج 7، ص 126.94 اصول كافى ، ج 2، ص 452.95 نهج البلاغه ، فيض الاسلام ، حكمت 24.96 تـرجـمـه عبدالمحمد آيتى ، ص 134. ترجمه آيات درس همگى از ترجمه مذكور استفاده شده است .97 اعـراف ، آيه 127. وقتى فرعون درمقابل دعوت موسى (ع ) واقع شد براى سركوبى بـنـى اسـرائيـل و جـلوگـيـرى از دعـوت مـوسـى دسـتـور كـشـتـن ، پـسـران بـنـى اسرائيل راصادر كرد، گفت :ما برآنها مسلطيم ، يعنى هرچه درباره آنها اراده كنيم انجام مى دهيم بدون اينكه آنها توان مقاومت داشته باشند.98 با استفاده از ترجمه تفسير الميزان ، ج 7، ص 187.99 تفسير نمونه ، ج 5، ص 274.100 (وَإِنَّ عـَلَيـْكـُمْ حـافـِظينَ كِراماً كاتِبينَ يَعْلَمُونَ ما تَفْعَلُونَ) نگهبانانى بزرگوار محافظ شما هستند كه نويسنده اعمال شما هستند و آنچه انجام مى دهيد، مى دانند.101 ترجمه الميزان ، ج 7، ص 187.102 ميزان الحكمة ، ج 2، ص 63.103 الميزان ، مترجم ، ج 7، ص 200 ـ 201.104 الميزان ، مترجم ، ج 7، ص 277 با دخل و تصرف .105 نساء، آيه 31.106 همان مدرك ، آيه 48.107 اعراف ، آيه 54.108 واقعه ، آيه 75.109 ال عمران ، آيات 191 ـ 190.110 اقتباس از تفسير نمونه ، ج 5، ص 364.111 ترجمه آيه از تفسير نمونه ، ج 5، ص 388 استفاده شده است .112 ترجمه از تفسير نمونه ، ج 5، ص 393 گرفته شده است .113 المـيـزان ، مـتـرجـم ، ج 7، ص 435 ـ 436، بادخل و تصرف .114 ترجمه آزاد، آيات 28 ـ 43 سوره حجرات .115 المـيـزان ، مـتـرجـم ، ج 7، ص 470 ـ 471، بـا دخل و تصرف .116 مجمع البيان ، ج 3، ص 190.117 الميزان ، مترجم ، ج 7، ص 470.118 همان مدرك .119 تفسير قرطيى ، ج 7 ـ 8، ص 81.120 المـيـزان ، مـتـرجـم ، ج 7، ص 473. (بـا دخل و تصرف ).121 تفسير نمونه ، ج 5، ص 325.122 الميزان ، مترجم ، ج 7، ص 473.123 التفسيرالكاشف ، ج 3، ص 262 ومجمع البيان ، ج 3، ص 192.124 تفسير نمونه ، ج 6، ص 28.125 الميزان ، مترجم ، ج 7، ص 514.126 همان مدرك ، ص 515 وتفسير نمونه ، ج 6، ص 31.127 الميزان ، مترجم ، ج 7، ص 515.128 همان مدرك ، ص 516.129 ميزان الحكمه ، ج 3، ص 61.130 همان مدرك ، ص 59.131 ميزان الحكمة ، ص 66.132 الميزان ، مترجم ، ج 7، ص 544.133 قرآن مجيد، ترجمه عبدالمحمد آيتى ، ص 152.134 فقه الصادق ، ج 1، ص 118.135 عنكبوت ، آيه 12.136 بـنا به نقل مفردات راغب ، ص 521، دارالمعرفه ، بيروت . البته در كتابهاى ديگر حـديـثـى ، كـلمـه (مـثـل ) در مـتـن حـديـث ذكـر شـده اسـت . ر.ك . ثـواب الاعمال ، ص 161.137 مفردات راغب ، ماده (وزر)، ص 521.138 با استفاده از الميزان ، مترجم ، ج 12، ص 327.139 الميزان ، ج 1، ص 115.140 تفسير المبين ، ص 140.141 فـيـُقـامُ الرسـل ويـُسئَلُون عَن تَاْديةِ الرسالات اَلَّتى حُمِّلُوها اِلى اُمَمِهِمْ فاخبرو اِنَّهُمْ قدادّوا ذلِكَ اِلى اُمَمِهِم (تفسير نورالثقلين ، ج 2، ص 4).142 ر ـ ك . تفسير نمونه ، ج 6، ص 86 ـ 89.143 ر ـ ك . تفسير نمونه ، ج 6، ص 90.144 اِذ قـال رَبُّك ، لِلْمـلائِكـةِ اِنـّى خـالِقُ بـَشـَراً مـِنْ طينِ فَاِذا سَوَّيْتُه وَ نَفَخْتُ فيهِ مِنْ روُحى فَقَعُوا لَهُ ساجِدين (ص ،آيه 71 و 72).145 نهج البلاغه ، صبحى صالح ، ص 287.146 بقره ، آيه 193.147 مقدمه كتاب . سرّ الصلوة ، ص بيست و هشت (وصيت امام (قدس سره ) به فرزندش ).148 حجر ـ آيه 36.149 مـجـمـوعـه مـعـارف خـدا شـنـاسـى ، مـصـبـاح يـزدى ، ص 81 ـ 83، بـا دخل و تصرّف .150 اعراف ، آيه 26.151 با استفاده از الميزان ، مترجم ، ج 8، ص 87، البته بنابر صريح آيه شريفه (22، اعـراف ) و روايـات وقـتى آدم و حوا از درخت ممنوع خوردند، لباسهاى بهشتيشان هم فرو ريخت و عورتهاى آنها آشكار شد، ناگزير با برگ درختان بهشتى خود را پوشاندند.152 الميزان ، مترجم ، ج 8، ص 87.153 ميزان ا لحكمة ، ج 4، ص 596 به نقل از فروع كافى ، ج 3، ص 22.154 تفسير مجمع البيان ، ج 3 ـ 4، ص 412 ـ 413.155 من لايحضره الفقيه ، ج 1، ص 75، ح 95.156 سفينة البحار، ج 2، ص 107، بيروت (دارالمرتضى ).157 تفسرمجمع البيان ، ج 3 ـ 4، ص 422.158 تفسير برهان ، ج 2، ص 17.159 تفسير نمونه ، ج 6، ص 190 به نقل از تفسير برهان ، ج 2، ص 19 و 20.160 ر. ك به تفسير قرطبى ، ج 8، ص 142 و 143.161 مجمع البيان ، ج 3 ـ 4، ص 314.162 الميزان ، ج 7، ص 134، دفتر انتشارات اسلامى .163 الميزان ، مترجم ، ج 8، ص 199، دفتر انتشارات اسلامى .164 هود، آيه 83.165 وسائل الشيعه ، ج 14، ص 249.166 مِنْ اَجْلِ اَنَّهُ لَوْكانَ اِتْيانُ الْغُلامِ حَلالاً لاَ سْتَغْنَى الرِّجالُ عَنِ النِّساءِ وَكانَ فيهِ قَطْعُ النَّسـْلِ وَتـَعـْطـيـلُ الْفـُرُوجِ وَكـانَ فـى اِجـازَةِ ذلِكَ فـَسـادٌ كـَثـيـرٌ. (وسائل الشيعه ، ج 14، ص 252).167 ترجمه تفسير الميزان ، ج 15، ص 441، دفتر انتشارات اسلامى .168 المـيـزان ، مـتـرجـم ، ج 10، ص 543، دفـتـر انـتـشـارات اسـلامـى ، بـا دخل و تصرف .169 تفسير نمونه ، ج 6، ص 226 ـ 227.170 الميزان ، مترجم ، ج 8، ص 254 و تفسير نمونه ، ج 6، ص 265.171 توبه ، آيه 55.172 بـا اسـتـفـاده از المـيـزان ، مـتـرجـم ، ج 8، ص 254 و تفسير نمونه ، ج 6، ص 267 ـ 270.173 قـالَ مـُوسـى لِقـَوْمـِهِ اِسْتَعينُوا بِاللّهِ وَاصْبِروُا اِنَّ الاَْرْضَ لِلّهِ يُورِثُها مَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِه وَالْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقينَ (اعراف ، آيه 128).174 اِنْ تَنْصُرُواللّهَ يَنْصُرْكُمْ وَيِثَبِّتْ اَقْدامَكُمْ (محمد، آيه 7).175 به تفسير آيات 132 ـ 135 همين سوره مراجعه شود.176 به عنوان نمونه ، آيه پنج سوره قصص ذكر مى شود:(وَنُريدُ اءَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذينَ اسْتُضْعِفُوا فِى الاَْرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ اءَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُالْوارِثينَ) 177 هود، آيه 16.178 بقره ، آيه 217.179 حجرات ، آيه 2.180 بحارالانوار، ج 73، ص 255.181 إِنَّ الْحَسَناتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئاتِ (هود، آيه 114).182 نساء، آيه 30.183 ترجمه الميزان ، ج ، 64، دفتر انتشارات اسلامى .184 بـا اسـتـفـاده از الميزان ، ج 8، ص 281 ومجمع البيان ، ج 3 و 4، ص 488. ممكن است منظور برداشتن زنجير عقايد باطل و خرافات و ذلت پرستش بتها و اربابان و آزاد شدن انسان از اين اسارتها باشد.185 الكاشف ، ج 3، ص 410.186 الميزان ، ج 8، ص 383 ـ 385 (تلخيص ).187 ايـن حـديـث شريف ، همان حديث معروفى است كه سخنوران انقلابى براى تحريك مردم عليه رژيم ستمشاهى از آن بهره مى جستند و به آن استناد مى كردند ( مَنْ رَاءى سُلْطاناً جائِراً مُسْتَخِّفاً لِحُرُماتِ اللّهِ ناكِثاً لِعَهْدِاللّهِ فَلَمْ يُغَيِّرْهُ بِفِعْلٍ وَلا قَوْلٍ، حَقُّ عَلَى اللّهِ اَنْ يُدْخِلَهُ مَدْخَلَهُ).188 در اين رابطه به كتاب (اليهود فى القرآن ) تاءليف (عفيف عبدالفتاح طباره ) ص 87 ـ 92 مـراجـعـه شـود.البـتـه مـابـه عـنـوان يـك مـسـلمـان ايـن عـمـل نـازيـها را تائيد نمى كنيم ؛ ولى مى گوئيم درنظام خلقت اين چنين است كه خداوند يهود را بـه كـيفر ظلم و ستم و پيامبر كشى گرفتارنازيها كرد و آنان را بر يهود مسلط كرد. برخورد مـسـلمـانـان بـا يـهـود بيانگر اين مطلب است كه مسلمانان بهترين