ادب سخن - فرازهایی از قرآن نسخه متنی

خدا آنان را هـدايـت كـنـد و گـمـراهـان واقـعـى كـسـانـى هـستند كه جز خدا ياورى ندارند و در قيامت كور، كرو لال مـحـشـور مـى شـونـد و جـايـگـاهـشـان جـهـنـم اسـت (98 ـ 96)، اقـامـه دليـل بـر امـكـان مـعـاد بـه طريق خلقت مجدد زمين و آسمان و خسيس بودن انسان به حدى كه اگر خـزانه هاى الهى در اختيارش بود باز هم انفاق نمى كرد (100 ـ 99)، معجزات نُه گانه موسى جهت هدايت بنى اسرائيل و مخالفت فرعون و تصميم او بر اخراج موسى از مصر و تحقق وعده خدا در هـلاكـت فـرعـون و اسـكـان بـنـى اسـرائيـل در مـصـر و شـام (104 ـ 101)، نـزول بـر حـق قـرآن و شـيـوه قـرائت آن كـه بايد با مكث باشد (106 ـ 105)، نقش علم در كسب ايـمـان و خـضـوع در بـرابر قرآن ، اشاره به اسماى حسنى و كيفيت نماز و حمد و تنزيه خدا از شرك (111 ـ 107).

ادب سخن

(وَقـُلْ لِعـِبـادى يـَقـُولُوا الَّتـى هـِىَ اءَحـْسـَنُ إِنَّ الشَّيـْطـانَ يـَنـْزَعُ بَيْنَهُمْ إِنَّ الشَّيْطانَ كانَ لِلاِْنْسانِ عَدُوّاً مُبيناً)(اسراء، 53) به بندگانم بگو سخنى بگوييد كه بهترين باشد چرا كه شيطان ميان آنها فتنه و فساد مى كند، هميشه شيطان دشمن آشكارى براى انسان بوده است .

چند نكته

1 - بـرخـورد منطقى و مؤ دبانه با مخالفان

در اين آيه شريف ، خداوند بندگان خود را ماءمور مـى كندكه هنگام بحث و سخن گفتن با مشركان ، كفّار و مخالفان رعايت ادب نموده و به بهترين وجـه سـخـن بگويند. هم كلامشان آميخته با ادب ، احترام و بزرگوارى باشد و هم استوار، متين و عـقـلايـى . مـبـادا سـخـنـان بى پايه ، زشت ونارواى مخالفان را همان گونه جواب گويند، چه ايـنـكـه شـيطان در كمين نشسته تاهر چه بيشتر بين آنان فتنه و فساد كند و قلبهاشان را از هم دور نـگـه دارد و بـيـن آنان كدورت و دشمنى ايجاد كند و كلام زشت و اهانت آميز، بهترين وسيله و دستاويز براى شيطان است . در آيه 83 بقره مى فرمايد:

(وَ قُولُوا لِلنّاسِ حُسْناً) با مردم به نكويى سخن بگوييد و در آيه 70 احزاب مى فرمايد:

(وَ قُولُوا قَوْلاً سَديداً) و با آنان محكم و استوار سخن گوئيد.

امـام على عليه السلام در جنگ صفين شنيد كه عده اى از يارانش چون حجربن عدى و عمروبن حمق ، بـه مـخـالفـان بد مى گويند و به آنان فحش مى دهند، حضرت فرمود:(إِنّى اَكْرَهُ اَنْ تَكُونُوا سَبّابينَ وَلكِنَّكُمْ لَوْ وَصَفْتُمْ اءَعْمالَهُمْ وَ ذَكَرْتُمْ حالَهُمْ كانَ اءَصْوَبُ فِى الْقَوْلِ وَ اءَبْلَغُ فِى الْعُذْرِ)(165) مـن بـراى شـمـا نـمـى پـسـنـدم كـه دشنامگو باشيد، بلكه اگر كارهاى بد آنان را وصف كنيد و مواضعشان را يادآور شويد، هم سخنتان استوارتر است و هم عذرتان پذيرفته تر.

امام حسن عسكرى عليه السلام مى فرمايد:

(قُولُوا لِلنّاسِ كُلِّهِمْ حُسْناً مُؤْمِنِهِمْ وَ مُخالِفِهِمْ اَمَّا الْمُؤْمِنُونَ فَيَبْسُطُ لَهُمْ وَجْهَهُ وَ بِشْرَهُ، وَ اءَمَّا الْمـُخـالِفـُونَ وَ يُكَلِّمُهُمْ بِالْمُداراةِ لاِِجْتِذابِهِمْ، فَإِنْ يَيْاءَسْ مِنْ ذلِكَ يَكُفُّ شُرُورَهُمْ عَنْ نَفْسِهِ وَ إِخْوانِهِ الْمُؤْمِنينَ)(166) بـا مـردم ، چـه مـؤ مـن و چـه مـخـالف ، به نيكى سخن بگوييد، امّا مؤ منان ، پس براى آنان چهره بـگـشاييد و خوشرويى كنيد و امّا مخالفان ، با آنان در كلام مدارا كنيد تا جذبشان كنيد و اگر از جـذب آنـان مـاءيـوس شـديد، با اين مدارا شر آنان را از خود و ديگر برادران دينى خود دفع كرده ايد.

پـس رعـايـت ايـن اصـل (اصـل رعـايـت ادب در گـفـتـار) بـايـد هـمـواره در معاشرتها مورد توجه و عمل باشد.

2 - ويژگيهاى سخن خوب

از مطالعه اول و آخر آيه و دقت در روايات مربوط به آن ، مى توان فهميد كه گفتار