اصحاب حجر - فرازهایی از قرآن نسخه متنی

بـردارنـد، امـا آنـهـا تـسـليـم حـق نـشدند و پيامبر خدا را به سنگ باران ، تبعيد، آزار و شكنجه تهديد كردند.(103) اصـحـاب اءيـكه يا قوم شعيب با اين عمــل خود زمينه عذاب الهى را فراهم آوردند و سرانجام بر اثـر مـجـازات دردنـاكـى نـابـود شـدنـد. گرماى شديـــدى ، چندين روز پى درپى آنها را فرا گـرفـت و در آخـــــريـن روز ابـر بـزرگـى در آسـمـان نـمـــايان شد. آنها به سايه ابر پناه بردند، اما صاعقـــه اى فرود آمد و آن بيدادگــران را نابود كرد.(104) خداوند بدين گونه از آنـان انـتـقـام گـرفـت و انـتـقـام الهـى بـه مـعـنـاى مـجـازات در مقابل اعمال بد ايشان است .(105)

2 - درس عـبـرت

قرآن كريم با جمله (سرزمين اصحاب اءيكه بر سر راه شماست ) به مردم ، درس عـبـرت مـى آموزد. وجود اين شهر بر سر راه كاروانها و رهگذران مى توانست اثر عميقى در آنها بگذارد. لحظه اى در آنجا درنگ كنند و بينديشند و اين سرزمين بلا ديده را آينه عبرت قرار دهند.(106)

3 - دقت در نامگذارى

شايد تكيه كردن قرآن روى كلمه (اصحاب الايكه ) (صاحبان سرزمينهاى پـردرخـت ) بـه ايـن خـاطر باشد كه بگويد:(با اين همه نعمتى كه به آنها بخشيده بوديم ، باز به جاى شكر، كفران ورزيــدند و بنياد ظلم و طغيان و عصيان نهادند).(107)

اصحاب حجر

(وَ لَقـَدْ كـَذَّبَ اءَصـْحـابُ الْحـِجـْرِ الْمـُرْسَلينََ وَ اتَيْناهُمْ اياتِنا فَكانُوا عَنْها مُعْرِضينَ وَ كانُوا يـَنـْحـِتـُونَ مـِنَ الْجـِبـالِ بُيُوتاً امِنينََ فَاءَخَذَتْهُمُ الصَّيْحَةُ مُصْبِحينََ فَما اءَغْنى عَنْهُمْ ما كانُوا يَكْسِبُونَ) (حجر، 84 ـ 80) اصـحـاب حـجـر پيامبران را تكذيب كردند. ما آيات خود را براى آنها فرستاديم ولى آنها از آن روى گـردانـدنـد. آنـهـا خـانـه هاى امن و امانى در دل كوهها مى تراشيدند. پس صيحه (و غرّش ) صبحگاهى آنها را فرو گرفت و آنچه به دست آورده بودند آنان را از عذاب الهى نجات نداد.

چند نكته

1 - اصحاب حجر

اصحاب حجر قوم ثمودند كه پيامبرشان حضرت (صالح ) بود و از اين رو بـه قـوم (صـالح ) نـيـز شـهـرت دارنـد. آنـان در شـهر (حجر) زندگى مى كردند. بنا به نوشته بعضى مفسران ، اين شهر در مسير كاروان مدينه وشام ، در يك منزلى (وادى القرى ) و در جنوب (تيمه ) بوده است و الان اثرى از آن باقى نيست .(108)

2 - ويـژگـيـهـاى اصـحـاب حـجـر

از آيـات قرآن استفاده مى شود كه قوم ثمود ـ اصحاب حجر ـ مـردمـانى بودند سخت كوش ، ثروتمند و داراى تمدنى پيشرفته ، چنان كه قصرهاى بلند در دل كوهها مى تراشيدند، ولى در عين حال ، قومى اسرافگر بودند.(109)

3 - سـرانـجـام اصـحـاب حجر

امكانات رفاهى و قدرت و نعمت خدا دادى ، موجب غرور و غفلت آنان شـد.

حـضـرت صالح (ع ) به هدايت آنان برانگيخته شد و بر صدق دعوتش معجزه آورد. معجزه اش شترى مخصوص بود كه از دل كوه پديد آمد و آيتى الهى به شمار مى رفت .

اصحاب حجر در برابر اين دعوت ، تسليم نشدند و مخالفتها كردند و سرانجام با يك توطئه ، شـتـر صـالح را پى كردند و زمينه نزول عذاب الهى را فراهم آوردند. سرانجام ، سنت تغيير نـاپـذيـر ـ عـذاب قـوم سـتـمـگـر ـ تـحقق يافت و (صيحه آسمانى ) يعنى خروش صاعقه عذاب خداوندى دامانشان را گرفت .(110) شناسنامه سوره (نحل ) ايـن سـوره كـه بـا الهام از آيه 68، نحل (زنبور عسل ) ناميده مى شود، 184 آيه دارد و تركيبى اسـت از آيـاتى كه در آخرين روزهاى توقف پيامبر اسلام (ص ) در مكه و نخستين روزهاى اقامت آن حضرت در مدينه ، نازل شده است .

عـمـده مـبـاحـث ايـن سـوره عـبـارتـنـد از:اسـتـدلال بـريـگـانـگـى خـداونـد و ابـطـال عـقايد مشركان ، خبردادن از پيروزى آيين محمّد (ص ) بر ديگر اديان ، شمارش نعمتهاى الهى و بيان احكامى چون هجرت ، جهاد، عدل و احسان .