ريشه دو صفت رحمان و رحيم در مفهوم (رحمت ) قرار دارد. رحمت در مورد بشر به معناى دلسوزى و تـحـت تـاءثـيـر قـرار گرفتن و تصميم بر لطف و مرحمت به درماندگان به كار مى رود، اما دربـاره خـدا بـه ايـن مـعـنـا نـيـست ، چرا كه (تاءثر قلبى ) از پديده ها و حالات مخلوق است و تغيير حالت در خداوند، راه ندارد. آنچه از رحمت به خدا مى توان نسبت داد، تنها:(اعطا و دهش و افاضه و رفع حاجت نيازمند) است . 11 بـراى تـرجـمـه دو كـلمه رحمان و رحيم ، در فارسى واژه هاى مناسبى وجود ندارد و ترجمه آنها بـه بـخشنده مهربان نيز ترجمه رسايى نيست ، زيرا بخشنده ترجمه (جواد) است و مهربان ، تـرجـمـه (رؤ وف ) 12شـايـد بهتر باشد كه خود اين گونه كلمات را بدون ترجمه به كار بريم .تـفـاوت رحـمـان بـا رحـيـم در گـسـتـرش و دوام اسـت ؛ بدين بيان كه رحمان بيانگر رحمت عام و فـراگير الهى است كه همچون باران بر همه موجودات و از جمله مؤ من و كافر، فرو مى بارد و رحيم نشان دهنده رحمت خاص و فناناپذير الهى است كه تنها مؤ منان و شايستگان آن را مى چشند. از اين روست كه امام صادق عليه السلام فرمود:رحـمـان ، اسـم خـاص خداست و ناميدن غير خداوند به اين نام ، روا نيست ؛ چرا كه بيانگر صفتى عـام و فـراگـيـر اسـت و رحـيـم ، اسـم عـامـى اسـت كـه از صـفـت خـاص رحـمـت بـه اهل ايمان حكايت مى كند. 13 ذكـر ايـن دو صـفـت بـعـد از نـام (الله ) بـه ايـن مـنـاسـبـت اسـت كـه خـداونـد بـه دليـل هـمـيـن رحـمـت خـويـش (رحـمـانـيـت ) مـخـلوقـات را در امـورشـان يـارى مـى رسـانـد و بـه دليل (رحيميت ) بندگان خود را توفيق هدايت و عبادت ، عطا مى كند. 14
رمز تكرار رحمان و رحيم
تـكـرار لفـظ رحـمـان و رحـيـم ، مـمـكن است بنابر اهميت صفت رحمت الهى در جذب بندگان و به دليل نيازى باشد كه روان بشر به برخوردارى از رحمت و بخشش دارد.تـوضـيـح آنـكـه :انـسـان ، بـه مـقـتـضـاى غـرايـز سـركـش درونـى و عـوامـل اغـواگـر بـيـرونـى از خـطـا و لغـزش و گـنـاه در فـكـر و قـلب و عـمـل ، مـصـون نـيـسـت و گـاه شيطان با وسوسه خود، او را از بازگشت به راه راست ماءيوس و نااميد مى كند.سوره حمد كه از بزرگترين نعمتها و بركات الهى به شمار مى رود، با ذكر مكرر مفهوم رحمت انـسـان را از نـاامـيـدى و سـقـوط نـجات مى دهد و او را به بخشش و دستگيرى خداوند، اميدوار مى سازد.
حمد چيست ؟
خداوند در آيه (اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمينَ) به انسان مى آموزد كه بگويد همه حمدها از آن خداوند است كه پروردگار جهانيان مى باشد.(حـمـد) كـلمـه اى اسـت جـامـع مـفـاهـيـم (مـدح ) و (شـكـر) 15و در عـيـن حال با هر يك از آنها فرق دارد.شـكـر هـمـيـشـه در قـبـال نـعـمـت اسـت 16 ولى حـمـد هـم در قبال نعمت است و هم در قبال افعال نيك و
لطفا منتظر باشید ...
