گستردگى عبادت - فرازهایی از قرآن نسخه متنی

را تـعـبـّد گـويند؛ و راه و جاده اى ر اكه بر اثر عبور و مرور مردم صاف و هموار شده باشد، طريق معبّد مى نامند.) 22 پس عبادت به معناى ابراز نهايت تواضع و خـضـوع و شـكـستگى در برابر خداوند 23و يا به معناى اظهار مملوك بودن و وابستگى خـود نسبت به پروردگار است كه لازمه آن خضوع در برابر خداوند 24و همچنين اطاعت و فرمانبردارى است .

حقيقت عبوديت آن است كه انسان خود و آنچه دارد مِلك خدا بداند و او را مدبّر خود ببيند و امور خود را به او واگذارد و همه سعى و كوشش او در رعايت اوامر و نواهى خداوند باشد. 25 هـنـگـامـى كـه انسان خود را مملوك خدا يافت و تمام هستى و كمالات وجودى خود را از خدا ديد و هر گـونه استقلال را از خود و موجودات نفى كرد، خو د را به تمام معنى عبد و بنده خدا مى يابد و تـنـهـا حضرت حق را مالك مطلق و حقيقى خويش و همه اشياء مى بيند، در اين صورت است كه به وظـيـفه بندگى قيام مى كند و در مسير عبوديت خالص الهى گام برمى دارد و به حقيقت بندگى مى رسد و تنها او را پرستش مى كند و هر چه دارد تنها براى او و در راه او و بسوى او بكار مى گـيـرد. بـنـابـر ايـن حـقـيـقـت و روح عـبـادت چـيـزى جـز ايـن نـيـسـت كـه انـسـان خـود رامـسـتـقـل نـيـابـد و خـود را مـالك شـئوون خـود نـدانـد و در هـمـه احوال ظاهرى و باطنى از توجه به خويشتن و خودبينى پرهيز كند و به تمام معنى به مملوكيت خدا درآيد و در مقام اطاعت و عمل دل را به ياد خدا و بسوى خدا كند.

از اين رو لازمه بندگى ، نديدن (نه نبودن ) غير او ـ لا شريك له ـ و نيز تابع و تسليم محض فـرمـان و خـواسـتـه و رضـاى او بودن است ـ و انا اول المسلمين ـ و تابنده باين مرحله از نديدن اغـيـار نرسد نمى تواند صادقانه دم از (اياك نعبد) بزند و ادعا كند كه تنها در برابر تو خضوع مى كنم (نه در برابر مال و جاه و مقام و شهوات و تهديد و تطميع و ...).

پـس هـر گـونـه تـوجـه بـه (خـود) و خـودبـيـنـى و خـودخـواهـى بـا نـفـى اسـتقلال از خويشتن و بندگى خدا منافات دارد و حجاب و حائلى است ميان عابد و معبود كه بايد سـعى و تلاش براى رفع آن گردد و گرنه مانع مسير بندگى در عوالم قرب و معرفت خواهد بود.

گستردگى عبادت

از آنـچـه گـفـتـه شـد مـعـلوم مـى شـود عـبـادت مـنـحـصـر در پـاره اى از اعـمـال عـبـادى نـظـيـر (نـمـاز و روزه و حـج و ...)نـيـسـت بـلكـه هـر كـارى كـه دل را بـه يـاد خـدا آورد و روى دل را بـه سـوى درگـاه او كـنـد و بـه هـنـگـام عـمـل بـا حـضور قلب به قصد تقرب به او انجام گيرد عبادت و وسيله قرب به خداست هر چند خوردن يا خوابيدن باشد از جمله وصيتهاى پيامبر(ص ) به جناب ابوذر چنين آمده :

اى ابوذر:مى بايست در هر كارى نيتى داشته باشى حتى در خوابيدن و خوردن 26 و از حضرت امير عليه السلام نقل شده :

خـوشـا بـه حـال آن بـنـده اى كه (تمام كارهايش ) عملش ، علمش ، دوستيش ، دشمنيش ، گرفتنش ، واگذاردنش ، سخنش ، خاموشيش تمام خالص و پاك تنها براى خدا باشد. 27 بـنـابـرايـن ، رسـيدن به مقام بندگى و سير در مراتب عبوديت و خالص شدن براى حضرت حق آنـگونه كه توده مردم مى پندارند سهل و آسان نيست بلكه مستلزم اصلاح نفس و تن در دادن به مـجـاهدات و رياضات شرعيه است تا بتدريج انسان در اثر نور عبادات از حجاب ظلمانى توجه بـه دنـيـا و زخـارف آن و از هـواپـرسـتـيـهـا و دنـيـا طـلبـى هـا بـرهـد و دل را بـا صـيـقـل يـاد خـدا جـلا دهـد و مـنـور سـازد و پـيـوسـتـه در هـمـه احـوال و در تـمـام اعـمـال بـا تـوجـه بـسـوى حـق سـبـحـانـه در صـراط مـسـتـقـيـم عـبـوديـت مدارج كمال را طى نموده به مراتب قرب و معرفت و شهود عروج نمايد.

صراط مستقيم

صـراط بـه معنى راه است . بنابراين ، معناى آيه (اِهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقيمَ) چنين مى شود:ما را بـه راه راسـت هـدايـت فرما. درمعرفى صراط مستقيم تعبيراتى در قرآن كريم به كار رفته كه برگشت همه آنها به يك امربوده و آن حركت خالصانه در خط بندگى خداست .

(وَ مَنْ يَعْتَصِمْ بِاللّهِ فَقَدْ هُدِىَ اِلى صِراطٍ مُسْتَقيمٍ) 28 هر كس به خدا تمسك جويد به راهى راست هدايت شده است .