... دو آيـه آغـاز ايـن سوره در يكى از شبهاى (غزوه بين المـصـطـلق ) نـازل شـد پـيـامـبـر (ص ) مـردم را كـه در حـال حـركـت بـه سـوى مـيـدان جنگ بودند، صدا زد، آنها توقف كردند و گرداگرد پيامبر (ص ) حلقه زدند، حضرت اين آيات را بر آنها خواند؛ صداى گريه از مردم بلند شد. مسلمانان در آن شب بسيار گريستند. هنگام صبح بقدرى نسبت به دنيا و زندگى دنيا بى اعتنا شده بودند كه حـتى مركبها را زين نكردند. و خيمه اى بر پا نساختند. گروهى گريه مى كردند و گروهى در فـكـر فـرو رفته بودند. پس از آن ، رسول خدا (ص ) به آنان بشارتهايى داد كه همه تكبير گفتند. (125)
ايمان سطحى
(وَ مـِنَ النـّاسِ مـَنْ يـَعـْبـُدُ اللّهَ عـَلى حـَرْفٍ فَاِنْ اَصابَهُ خَيْرٌ اطْمَاءَنَّ بِهِ وَ اِنْ اَصابَتْهُ فِتْنَةٌ انـْقـَلَبَ عـَلى وَجـْهـِهِ خـَسـِرَ الدُّنـْيـا وَ الاْ خـِرَةَ ذلِكَ هُوَ الْخُسْرانُ الْمُبينَُ يَدْعُوا مِنْ دُونِ اللّهِ ما لا يَضُرُّهُ وَ ما لا يَنْفَعُهُ ذلِكَ هُوَ الضَّلالُ الْبَعيدَُ يَدْعُوا لَمَنْ ضَرُّهُ اَقْرَبُ مِنْ نَفْعِهِ لَبِئْسَ الْمُوْلى وَ لَبِئْسَ الْعَشيرُ)(حج ، 11 ـ 13) و از ميان مردم كسى است كه خدا را تنها با زبان مى پرستد. پس اگر خيرى به او رسد، دلش بـه آن آرام گيرد و اگر فتنه اى به او رسد (و با مصيبتى مورد آزمايش واقع شود)، روبر مى تابد (و كفر مى ورزد) در دنيا و آخرت زيان كاراست و آن زيانى آشكار است . او غير خدا كسى را مى خواند كه نه زيانى به او مى رساند و نه سودى اين گمراهى عميقى است . او جز خدا كسى را مى خواند كه ضررش نزديكتر از نفع اوست چه بد مولا و همنشينى است .
چند نكته
1 - معناى ايمان سطحى
درآيه مزبور از پرستش بعضى از مردم با تعبير (عَلى حَرْفٍ) سخن به ميان آمده است كه مى تواند داراى دو معنى زير باشد:الف ـ اگـر حـرف را كـنـايـه از زبـان بـدانـيـم ، معناى آيه چنين مى شود. بعضى از مردم ايمان كـامـل نـدارنـد و خـدا را تنها به زبان مى پرستند و ايمانشان قلبى نيست . بنابراين از ايمان سطحى برخوردارند.ب ـ در صورتى كه حرف را به معناى لبه و كنار چيزى بدانيم ، معناى آيه آن است كه آنها در متن ايمان و اسلام قرار ندارند، بلكه در حاشيه و كنار آنند. در اين صورت همانند افراد فرصت طـلبـى هـسـتـنـد كـه دركـنـاره لشـگـر ايستاده ، منتظرند تا اگر شكستى پيش آيد، فرار كنند و چنانچه غنيمتى به دست آيد، خود را در آن سهيم بدانند. (126)
2 - ويـژگـيـهـاى ايـمـان سـطـحـى
كسانى كه از ايمان سطحى برخوردارند، همواره مضطرب و مـتـزلزلنـد؛ هـر دم بـه سـويـى رو مـى آورنـد و از آرامـشـى كـه در پـرتـو ايـمـان كامل به دست مى آيد، برخوردار نيستند.مـصـائب و سـخـتـيـهـا، مـعيار و محك مناسبى براى سنجش ايمان افراد است . پيامبر اكرم (ص ) مى فرمايد:(اَلاْيمانُ نِصْفانُ فَنِصْفٌ فىِ الصَّبْرِ وَ نِصْفٌ فىِ الشُكْرِ) (127) ايمان دو نيمه است ، نيمى از آن در صبر و نيمى در شكر قرار دارد.