كنش و واكنش - فرازهایی از قرآن نسخه متنی

اصـطـلاح كـم درك اسـت ، سفيه گويند. همچنين از كسى كه در اداره امور دنـيـايـى اش ‍ هوشيار است ، ولى درباره امر آخرتش كوتاهى كرده ، و مرتكب فسق مى شود به (سفيه ) تعبير مى شود.

در روايـات نيز به افراد مختلف ، مانند يتيمانى كه به سن رشد نرسيده اند و شرابخواران ، سفيه گفته شده است .

و امـا در آيـه فـوق مـنـظور از سفيه فقط كسانى هستند كه نمى توانند امور دنيايى خود را اداره كـرده امـوال خـود را در جـاى مـنـاسـب خـرج كـنـنـد و دخـل و تـصـرفـهـاى غـيـر عـاقـلانـه در اموال مى نمايند.

كنش و واكنش

(وَ لْيَخْشَ الَّذينَ لَوْ تَرَكُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّيَّةً ضِعافاً خافُوا عَلَيْهِمْ فَلْيَتَّقُوا اللّهَ وَ لْيَقُولُوا قَوْلاً سَديداً) 347 بـايـد بـتـرسـنـد كـسـانـى كـه اگـر پس از خويش فرزندانى ناتوان برجاى مى گذارند، از سرنوشت آنان بيمناكند. بايد كه از خدا بترسند و سخن عادلانه و به ثواب گويند. نتيجه ستم به يتيمان يكى از احتمالاتى كه در تفسير آيه مورد بحث ، داده شده عبارت است از اينكه :قرآن به كسانى كـه چـون بـمـيـرنـد، يـتـيـمـانـى ضـعيف از آنان بر جاى مى ماند، هشدار مى دهد كه اگر شما مى تـرسـيـد كـه فـرزنـدان يـتـيـمـتـان مـورد ظـلم و سـتم ديگران واقع شوند و دوست داريد كه با فـرزنـدانتان چنين نشود، پس تقوا پيشه كنيد و خودتان به يتيمانى كه زيردستتان هستند، ظلم نـكـنـيـد، تـا بـعـد از مـرگ شـمـا بـه يـتـيـمـانـتـان سـتم نشود. علاوه بر آن ، خود شما نيز به فـرزنـدانـتـان سـتـم نكنيد و با وصيت بيش از ثلث ، از ميزان ارثى كه بايد به آنان برسد، مكاهيد و آنان را به فقر و تنگدستى دچار نكنيد. 348

قانون كنش و واكنش

هـر عـمـلى داراى آثـارى مـتـنـاسـب بـا آن عـمـل اسـت . آثـار بـعـضـى از اعـمـال مـحـدود اسـت و فـقـط بـه عـمـل كـنـنـده مـى رسـد و دايـره اثـر بـعـضـى از اعـمـال وسـيـعـتـر اسـت و عـلاوه بـر عـمـل كـنـنـده بـه بـسـتگان او نيز مى رسد و آثار بعضى از اعـمـال اجـتـماع را فرا مى گيرد. اين سنتى الهى و حقيقتى عجيب در جهان خلقت است كه قرآن از آن خبر داده است . در مورد اعمال نوع اول مى فرمايد:

هر مصيبتى كه به شما برسد، نتيجه اعمال خود شماست . 349 در مورد اعمال نوع دوم ، در داستان حضرت موسى و آن مرد الهى مى فرمايد:

آن ديوار كه (تعمير كرديم ) از آن دو يتيم در شهر بود كه زير آن گنجى براى آنان بود و پـدرشان مرد صالحى بود، پس خداوند اراده كرده بود كه آن دو يتيم بزرگ شوند و گنجشان را استخراج كنند. 350 ظـاهـر ايـن آيـه مـى رسـانـد كـه چـون پـدر آنـان مـرد صـالحـى بـوده ، رحـمـت خـداونـد شامل فرزندانش نيز شده است .

در مورد اعمال نوع سوم مى فرمايد:

از فـتـنـه هـايـى (كه آثار سوء آن ) فقط دامن ظالم را نمى گيرد (بلكه فراگير است ) اجتناب كنيد. 351 آيـه شـريـفـه مورد بحث نيز به همين سنت الهى اشاره كرده و مى فرمايد:از ظلم به يتيمان كه زير دست شمايند بپرهيزيد، چه اينكه واكنش اين ظلم آن خواهد بود كه اگر فرزندان شما يتيم شـدنـد، زيـر دسـت ديـگـران مـورد سـتم واقع مى شوند. همچنانكه رسيدگى و عطوفت نسبت به يتيمان ديگران موجب رسيدگى و لطف نسبت به يتيمان خود انسان مى شود.

ايـن بـازگـشـت اثـر اعـمـال بـه فـرد، نـزديـكـان و يـا اجـتـمـاع اخـتـصـاص بـه گـنـاهـان و اعـمـال بـد نـدارد و هـمـان طـور كـه در مـثـالهـا گـذشـت ، شـامل همه اعمال خوب و بد مى شود و ممكن است كسى توهم كند كه اين سنتى ظالمانه است ، چون فـردى بـه گـنـاه ديـگـرى مـى سـوزد. در جـواب بـايـد گـفـت :ايـن آثـار اعـمـال اسـت ، نـه جـزا يـا عـقـاب اعـمـال . جـزا و عـقـاب فـقـط بـه عـمـل كـنـنـده بـرمـى گـردد، ولى آثار و پيامدهاى آن منحصر به او نيست ، همچنان كه اگر كسى كشتى را